اسپانیولت چیست؟
اسپانیولت نوعی یراق قفل‌کننده است که در لنگه پنجره‌های دوجداره نصب می‌شود. این قطعه یک میله فلزی بلند همراه با چند زبانه (Roller یا Mushroom) است که در امتداد طولی پروفیل قرار گرفته و هنگام چرخاندن دستگیره، لنگه را به چارچوب قفل می‌کند.
وقتی صحبت از درب و پنجره دوجداره می‌شود، بسیاری تنها به پروفیل و شیشه فکر می‌کنند. اما واقعیت این است که بخش بزرگی از امنیت، دوام و کارایی پنجره، به یراق‌آلات وابسته است. در این میان، اسپانیولت به عنوان یک سیستم قفل چندنقطه‌ای، نقشی کلیدی در عملکرد صحیح و طول عمر پنجره‌های UPVC و آلومینیومی ایفا می‌کند.
در این مقاله از وب‌سایت پارسه‌وین، به بررسی کامل اسپانیولت، انواع آن، نحوه کارکرد، مزایا، عوامل خرابی و راهکارهای نگهداری اصولی خواهیم پرداخت.
اجزای اصلی اسپانیولت
- گیربکس مرکزی: محل اتصال دستگیره به مکانیزم داخلی.
- سوراخ اسپیندل و دستگیره: استاندارد ۴۳ میلی‌متر.
- زبانه‌ها (غلطکی یا قارچی): نقاط قفل در طول پروفیل.
- زاماک و کیپر: بخش‌های نگهدارنده و درگیرشونده.
- تسمه یا میله فلزی: انتقال‌دهنده حرکت به کل سیستم.
نحوه عملکرد اسپانیولت
هنگامی که دستگیره پنجره چرخانده می‌شود:
- نیروی چرخش به گیربکس منتقل می‌شود.
- گیربکس حرکت را به میله‌های فلزی می‌فرستد.
- زبانه‌ها درون کیپر فرو می‌روند و لنگه پنجره به قاب می‌چسبد.
- در حالت بازشو دوحالته، این مکانیزم امکان باز شدن Tilt (از بالا) یا Turn (از بغل) را فراهم می‌کند
انواع اسپانیولت پنجره دوجداره
اسپانیولت‌ها بر اساس طراحی و کاربرد به چند گروه تقسیم می‌شوند:
| نوع اسپانیولت | مکانیزم قفل | کاربرد اصلی | مزایا |
| غلطکی (Roller) | زبانه غلطکی گرد | پنجره‌های لولایی ساده و دوحالته | کارکرد روان، نصب آسان |
| قارچی (Mushroom) | زبانه قارچی ضد سرقت | مدل‌های کشویی و امنیتی | مقاومت بیشتر در برابر سرقت |
| شوت بولت (Shoot Bolt) | میله‌های افقی یا عمودی | درب‌ها و پنجره‌های بلند | امنیت بالا با قفل چند نقطه‌ای |
| قلابی (Hook Lock) | قلاب فنری | درب‌های ورودی و فرانسوی | بیشترین سطح امنیت |
| اسپانیولت ادامه‌دار | تسمه‌های دندانه‌دار متصل | فولکس واگنی، فرانسوی | انتقال حرکت به چند بخش همزمان |
پارامتر فنی مهم: بکست (Backset)
بکست فاصله بین لبه بیرونی یراق تا مرکز سوراخ دستگیره است. انتخاب درست این فاصله باعث می‌شود دستگیره در محل صحیح قرار گیرد و عملکرد روان یراق تضمین شود.
مزایای استفاده از اسپانیولت
- افزایش امنیت: قفل چندنقطه‌ای در برابر سرقت.
- عایق‌بندی کامل: جلوگیری از نفوذ هوا و صدا.
- افزایش طول عمر پنجره: توزیع یکنواخت فشار روی لنگه.
- کاربری آسان: باز و بسته شدن نرم و روان دستگیره.
- قابلیت هماهنگی با انواع یراق: قابل نصب روی UPVC و آلومینیوم.
دلایل خرابی اسپانیولت
- مونتاژ و نصب غیر اصولی.
- استفاده از آلیاژ نامرغوب در تولید.
- فشار بیش از حد به دستگیره.
- رگلاژ نکردن به موقع پنجره.
- نبود فریم آهنی تقویت‌کننده در قاب.
تشخیص خرابی اسپانیولت
- گیرکردن دستگیره هنگام باز و بست.
- وجود فاصله بین لنگه و فریم حتی در حالت بسته.
- شکستگی یا شل شدن زبانه‌ها.
- قفل نشدن کامل پنجره.
تعمیر و تعویض اسپانیولت
در صورت خرابی، اسپانیولت باید توسط تکنسین متخصص بررسی شود. در بسیاری موارد، تنظیم زاماک و رگلاژ پنجره مشکل را برطرف می‌کند. اما اگر زبانه یا گیربکس آسیب جدی دیده باشد، تعویض کامل اسپانیولت ضروری است.
نگهداری و افزایش طول عمر
- روغن‌کاری منظم (هر ۶ ماه).
- جلوگیری از وارد کردن فشار بیش از حد.
- رگلاژ دوره‌ای پنجره.
پرسش‌های متداول (FAQ)
1. اسپانیولت در کجای پنجره قرار دارد؟
در امتداد لبه عمودی لنگه بازشو، از بالا تا پایین قاب نصب می‌شود.
2. کدام نوع اسپانیولت امنیت بیشتری دارد؟
مدل‌های قارچی و قلابی به دلیل قفل چندنقطه‌ای مقاوم‌ترین هستند.
3. آیا اسپانیولت قابل تعمیر است یا باید تعویض شود؟
اگر مشکل تنها از رگلاژ یا زاماک باشد، تعمیر کافی است. اما در صورت شکستگی زبانه یا گیربکس، تعویض ضروری است.
4. بهترین برندهای اسپانیولت کدامند؟
برندهای آلمانی مثل GU، Roto و برندهای ترکیه‌ای مانند VORNE جزو معتبرترین‌ها هستند.
5. اسپانیولت چه نقشی در عایق‌بندی دارد؟
با قفل شدن یکنواخت لنگه به فریم، مانع ورود گردوغبار، صدا و اتلاف انرژی می‌شود.
